कुनै पनि पेशा व्यवसाय जोखिमरहित हुँदैन । जहाँ जतिबेला पनि जोखिम बहन गनुपर्ने हुन्छ । तर व्यक्ति वा कुनै कम्पनीले आफ्नो पेशा व्यवसाय विस्तार गर्न सके पनि जोखिम बहन गर्न सक्दैन । जोखिम बहनको पाटो बीमा कम्पनीलाई सुम्पनु पर्छ । जोखिम बहनका लागि बीमा कम्पनीको सहायता लिनैपर्छ । पेशा व्यवसायको जोखिम बीमा कम्पनीलाई हस्तान्तरण गरेर निर्धक्क अघि बढ्दा मात्रै कुनै पनि पेशा व्यवसाय सफल हुन सक्छ ।
वकिल, डाक्टर, कम्पनी सञ्चालक, इञ्जिनियर, आर्टिटेक, पाइलट, अडिटरलगायत जिम्मेवार व्यक्तिहरुले असल नियतले काम गर्दागर्दै पनि कहिले काहीं गल्ती हुनसक्छ, त्यस्ता दुर्घटनाले निम्त्याउने क्षतिको जोखिम बहन गर्ने काम दायित्व बीमाले गर्दछ । तेस्रो पक्ष दायित्व पनि यसैमा पर्दछ । असल नियतका साथ काम गर्दा गर्दै आर्थिक क्षति भएमा यो बीमाले क्षतिको पूर्ति गरिदिन्छ ।
डाक्टरले अपरेशन गर्दा विरामी मार्ने नियत राख्दैन । तर कहिलेकाहीं परिणाम अर्कैै आउँछ । उपचारको क्रममा विरामीको मृत्यु भएमा त्यहाँ सोझै चिकित्सकको गल्ती कमजोरी ठहराई विरामीका आफन्तहरु अस्पताल बाहिर नारा जुलुस गर्न लाग्छन् । यस्तो अवस्थामा दायित्व बीमा गरेको छ भने बीमाङ्क रकम बराबर आर्थिक क्षतिपूर्ति बीमा कम्पनीले गरिदिन्छ । बीमाङ्क रकम बीमक र बीमितबीचमा आपसी छलफलमा कायम गर्न सकिन्छ । यसमा पब्लिक दायित्व जसमा मानवीय तथा सम्पत्ति क्षतिको जोखिम बहन हुन्छ । तेस्रो पक्षमा पनि मानव र सम्पत्तिको नै सुरक्षा गरिन्छ । पेशाकर्मीहरुलाई उत्प्रेरणा दिनलाई यस बीमा आवश्यक छ ।
यसले पेशाकर्मीहरुको पेशागत हक हितको सुरक्षण गर्दै नैतिक बल प्रदान गर्दछ । यो बीमालेख लिएपछि डाक्टरले बिरामीको उपचार गर्दा हात कमाउनु पर्दैन । डाक्टर भगवान होइन, प्रयास गर्ने हो त्यो सफल हुन पनि सक्छ असफल हुन पनि सक्छ । असफल भएका सबै केशको क्षतिपूर्ति अस्पताल वा चिकितसकले गर्दै जाने हो भने अस्पताल र चिकित्सकको जायजेथाले पनि पुग्दैन । दायित्व बीमा गरेपछि इञ्जिनियर, अडिटरहरुले काम गर्दा नियत सफा हुँदा हुँदै पनि हिचकिचाउनु पर्दैन । किनकि त्यहाँ आइपर्ने कुनै पनि क्षतिको दायित्व बीमा कम्पनीले बहन गरेको हुन्छ ।
विश्वको बीमा बजारमा यो बीमालेख अत्यधिक प्रचलनमा छ । नेपालमा यस बीमा प्रचार प्रसार गरी विस्तार गर्न आवश्यक छ । पेशाको दायित्व बीमकलाई हस्तान्तरण गरियो भने पेशाकर्मी बढी सकारात्मक र उत्प्रेरित हुने निश्चित छ । हाम्रो देशमा पनि दायित्व बीमा आजको आवश्यकता भइसक्यो । सरोकारावाल निकायहरुले उचित प्रचारप्रसार गरेर यसको दायरा बढाई पेशाकर्मीहरुको मनोबल उच्च राख्न जरुरी छ ।
(लेखक नेपाल इन्स्योरेन्स कम्पनीका नायव महाप्रबन्धक हुनुहुन्छ)
