काठमाडौं । जलविद्युत क्षेत्रको नियमनकारी निकाय विद्युत नियमन आयोगले सरोकारवालाहरुसँगको पटकको छलफल, राय तथा प्रतिक्रिया पश्चात् ग्रिड संहिता तयार गरि लागू गरेको छ । ग्रिड संहिता तयार गर्दा अन्तरदेशिय वितरण प्रणालीमा आवद्ध ग्रिड र ग्रिडकोडलाई कार्यान्वयनमा ल्याउने विद्युतीय ग्रिड संहिता २०८० को दफा २।३, २।१ अनुसार ग्रिड कोड म्यानेजमेन्ट कमिटी गठन गरी अध्यक्ष, सदस्य सचिव र सदस्यहरू तोक्नका लागि आयोगका सदस्य गौतम डंगोलको अध्यक्षतामा उक्त कमिटीलाई पूर्णता दिनका लागि कार्यभार तोकिएको छ ।
आयोगका अनुसार विद्युत प्रसारण र वितरणमा ग्रिड कोडको महत्वपूर्ण स्थान रहेको हुन्छ । आयोगका अध्यक्ष दिल्ली बहादुर सिंहका अनुसार एउटा देशमा एउटा मात्र राष्ट्रिय ग्रिड रहेको हुन्छ । विद्युत नियमन आयोगले लामो गृहकार्य पछि ग्रिड संहिता तयार गरेको उनको भनाइ छ । ग्रिड संहिता तयार गर्ने क्रममा आयोगले विभिन्न सरोकारवाला, विषय विज्ञ र सेवा प्रदायक संस्थाहरुसंग पटक पटक प्रत्यक्ष छलफल गरी सरोकारवालाहरुबाट राय प्रतिक्रिया माग गरि अन्तिम रूप दिन कार्याशाला गोष्ठी आयोजना गरेको उनको भनाइ छ । उनले विद्युतीय ग्रिड संहिताको देश भित्र विद्युत उत्पादन बढेको तथा दक्षिण एशियाली क्षेत्रमा विद्युत व्यापार गर्नु पर्ने सन्दर्भमा अझ बढी महत्व हुने बताए ।
विद्युतीय शक्ति प्रसारणमा विद्युतीय ग्रिड संहिताको उचित व्यवस्थापनबाट नै उत्पादित विद्युत शक्ति उपभोक्ता समझ सुरक्षित र भरपर्दो तरिकाबाट पुर्याउन सकिने उनले बताए । विद्युतीय शक्तिको उतार चढावबाट हुने दुर्घटना जस्ता घटनाहरुको व्यवस्थापन ग्रिड संहिताको व्यवस्थापनबाट नै गर्न सकिने उनको भनाइ छ । सो कार्यशाला गोष्ठीको उद्घाटन गर्दै उर्जा, जलश्रोत तथा सिंचाई मन्त्री शक्ति वहादुर वस्नेतले यस्ता खालका संहिता वा मापदण्ड निर्माण गरि विद्युतको माग र आपूर्तीलाई गुणस्तरयुक्त बनाउनु पर्ने बताए ।
हालै लागू भएको विद्युतीय ग्रिड संहिताले विद्युतीय प्रवाह सम्बन्धी न्यूनतम आवश्यक मापदण्ड परिपूर्ति गर्न, विद्युतीय ग्रिडको सन्तुलन कायम राख्न र सीमा भित्र र सीमा बाहिर विद्युतीय प्रवाह व्यवस्थापन गर्न आवश्यक दिशा निर्देश गर्दछ । यसले प्रसारण प्रणालीको योजना सञ्चालन र व्यवस्थापनका लागि निष्पक्ष र प्रभावकारी ढंगले काम गर्दछ । अन्तरदेशीय विद्युत व्यापार र क्षेत्रीय अन्तरसम्बन्धको बढ्दो सम्भावनाका साथै राष्ट्रिय र क्षेत्रीय ग्रिड प्रयोगकर्ताहरुको प्रवेश र सञ्चालनलाई नियमन गर्न यस संहिताको अझ वढि महत्व छ । यो नेपालको ग्रिड प्रणालीको जडान, संचालन, मर्मत सम्भार र विकासका लागि दिशा निर्देश, प्रकृया, जिम्मेवारी मापदण्ड र दायित्वहरु स्थापित गर्ने विस्तृत दस्तावेज हो । ग्रिडको स्वमित्व रहेको संस्था, प्रणाली संचालक, ग्रिड प्रयोगकर्ताहरुको बीचको सीमा निर्धारण गर्न र प्रसारण प्रणाली प्रयोग गर्ने सुविधाहरुको सञ्चालनको लागि कार्यविधिहरु स्थापना गर्न ग्रिड संहिताको विकास गरिएको छ । यसले ग्रिड प्रणालीको विकास एवम् सुरक्षाको लागि आधारभूत नियम र मापदण्डहरु तोकेको छ। जुन सार्वजनिक र वातावरण सुरक्षाको लागि अत्यावश्यक छ ।